17 listopada 2024 r. mija 55. rocznica śmierci Anieli Koehlerówny (1882-1969), działaczki społecznej, bibliotekarki, wieloletniej dyrektorki Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Urodziła się 8 listopada 1882 r. w Kościanie (obecnie woj. wielkopolskie). W 1900 r. ukończyła Wyższą Szkołę Żeńską Anny i Anastazji Danysz w Poznaniu, następnie Wyższe Kursy dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego w Krakowie. W latach 1901-1902 studiowała jako wolny słuchacz na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w latach 1903-1904 w paryskiej Sorbonie.
Po powrocie do kraju w 1905 r. prowadziła w Poznaniu działalność społeczną, oświatową i pedagogiczną w Towarzystwie Przyjaciółek Wzajemnego Douczania i Opieki nad Dziećmi „Warta” oraz w Stowarzyszeniu Personelu Żeńskiego w Handlu i Przemyśle. Należała też do Komisji Recenzyjnej Towarzystwa Czytelń Ludowych. 15 grudnia 1916 r. podjęła pracę w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (PTPN). W latach 1919-1920 uczestniczyła w kursie bibliotekarskim zorganizowanym prze E. Kuntzego w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu. W latach 1927-1937 prowadziła Bibliotekę Towarzystwa Polsko-Włoskiego „Dante Alighieri” w Poznaniu. Pod koniec 1939 r. wysiedlona przez Niemców pracowała od sierpnia 1940 r. do sierpnia 1944 w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie. W marcu 1945 r. powróciła do Poznania, gdzie jako zastępca kierownika zorganizowała odnalezioną, wywiezioną i rozproszoną w czasie wojny, Bibliotekę PTPN. Od stycznia 1948 r. została jej kierowniczką, a w 1956 r. mianowano ją dyrektorem. Pełniła tę funkcję do przejścia na emeryturę 31 stycznia 1963 r.
Do Koła Poznańskiego Bibliotekarzy Polskich należała d początku jego założenia w Poznaniu w 1920 r. Była również członkiem Komisji Filologicznej PTPN.
W latach 1907-1938 podjęła działalność publicystyczną, publikując początkowo w czasopismach („Kurierze Poznańskim”) artykuły o charakterze popularyzatorskim z zakresu historii, kultury i krajoznawstwa, szczególnie wielkopolskiego. Pisała o działaczkach o wyzwolenie narodowe kraju i emancypację kobiet (np. Emilia Plater, Zofia Tułodziecka), polskich poetach i uczonych (np. Wincenty Pol, Karol Libelt). Podczas pracy w Bibliotece PTPN publikowała artykuły o zbiorach biblioteki, bibliografie i katalogi, np.: razem z Ludwiką Dobrzyńską-Ribicką Druki wielkopolskie z roku 1916 („Roczniki TPN Poznań” 1917), Zestawienie literatury polskiej odnoszącej się do W. Ks. Poznańskiego na rok 1916 (tamże) i Katalog druków polskich XVI w. znajdujących się w Bibliotece Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (1929). Pisała o zasobach rękopiśmiennych Biblioteki PTPN [w:] Informator o zbiorach rękopiśmiennych w bibliotekach poznańskich (1960) oraz jej dziejach - Biblioteka Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk [w:] Biblioteki województwa poznańskiego w latach 1945-1854 (1956 ).
Odznaczona została Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości (1929), Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę (1938), medalem i dyplomem Societa Nazionale Dante Alighieri w Rzymie (1937), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1957).
Zmarła 17 listopada 1969 r. w Poznaniu.
I.W.
Zob. też:
Świderski Bolesław: Koehlerówna Aniela. W: Słownik Pracowników Książki Polskiej. Warszawa : SBP, 1972, s. 426-427
Wawrzyniakowa Teresa: W służbie bibliotecznej, oświatowej i społecznej – Aniela Koehlerówna. W: Z książką do ludzi. Warszawa : SBP, 1992 s. 17-24. (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 2)